Dziedziczenie testamentowe i ustawowe – wyjaśniamy różnice

Choć oba te terminy mogą brzmieć podobnie, warto nauczyć się je rozróżniać, aby móc świadomie planować przyszłość swojego majątku lub znać swoje prawa jako potencjalny spadkobierca. Po przeczytaniu naszego artykułu będziesz już wiedzieć, czym różni się dziedziczenie testamentowe od ustawowego.

Dziedziczenie testamentowe – najważniejsze informacje

Opiera się na ostatniej woli zmarłego, wyrażonej w formie testamentu. Jest to dokument, w którym osoba dysponująca swoim majątkiem (testator) może zdecydować, komu przekaże swój majątek po śmierci. Może to być jedna osoba lub więcej, a nawet organizacje charytatywne czy fundacje.

Dziedziczenie testamentowe ma jedną, bardzo istotną zaletę: testator ma dużą swobodę w decydowaniu o podziale majątku, choć istnieją pewne ograniczenia prawne, takie jak zachowek, czyli część majątku, którą określone osoby (np. dzieci, małżonek) mają prawo otrzymać, niezależnie od treści testamentu.

Dziedziczenie ustawowe – na czym polega?

Gdy osoba zmarła nie pozostawiła testamentu, wówczas w grę wchodzi dziedziczenie ustawowe. Proces ten regulowany jest przez kodeks cywilny, który określa kolejność osób uprawnionych do spadku. Te osoby podzielone są na kilka grup zwanych porządkami.

Pierwszy porządek to najbliższa rodzina: dzieci, małżonek i rodzice zmarłego. Jeżeli nie ma osób z tej grupy, spadek przechodzi na kolejny porządek: rodzeństwo, dziadkowie, a dalej nawet na dalszych krewnych. Atutem takiego dziedziczenia jest automatyczność – nie wymaga ono dodatkowych czynności prawnych w postaci sporządzania testamentu, ale jednocześnie może nie odzwierciedlać indywidualnych życzeń zmarłego co do podziału majątku.

Kluczowe różnice – o czym warto pamiętać?

Podstawowa różnica między dziedziczeniem testamentowym a ustawowym leży w źródle decyzji o podziale majątku. W przypadku tego pierwszego to wola zmarłego jest decydująca, podczas gdy w drugim decydują o tym z góry określone przez prawo reguły.

Dziedziczenie testamentowe daje większą kontrolę nad tym, co stanie się z majątkiem po śmierci. Łatwiej więc wydać precyzyjne instrukcje i zapobiec w ten sposób potencjalnym konfliktom pomiędzy poszczególnymi spadkobiercami. Ustawowe natomiast, choć prostsze, może nie zawsze odpowiadać życzeniom zmarłego i prowadzić do niezamierzonych konsekwencji dla rodziny.