Wina w rozwodzie

Decydując się na zakończenie związku małżeńskiego, należy sobie postawić na początku podstawowe pytanie: czy chcemy, aby w postępowaniu była badana przez Sąd wina w rozwodzie?

Samo rozumienie pojęcia ,,wina” nie pozostawia raczej wątpliwości. Chodzi tu o ustalenie, który z małżonków (bądź oboje) przyczynił się do tego, że konieczne staje się rozwiązanie małżeństwa.

Jest to bardzo ważne zagadnienie, z którego trudności bardzo często strony postępowania nie zdają sobie na początku sprawy. Należy bowiem zauważyć, że oprócz oczywistej satysfakcji jednego z małżonków, uznanego niewinnym rozpadowi związku, orzeczenie o winie wywołuje dodatkowo szereg skutków dla obojga byłych małżonków, które postaram się pokrótce opisać w przedmiotowym artykule.

Przy okazji badania skutków orzeczenia o winie, warto zacząć od wskazania możliwych rozstrzygnięć Sądu w tym zakresie. Małżeństwo stron może zostać rozwiązane:

• bez orzekania o winie;
• przy ustaleniu, iż żaden z małżonków nie ponosi winy;
• z wyłącznej winy jednego z małżonków;
• z winy obojga małżonków;

 

I Rozwód bez orzekania o winie

 

Nie ulega wątpliwości, że jest to w istocie najprostszy i najszybszy sposób rozwiązania związku małżeńskiego. W przypadku gdy obie strony sformułują żądanie dotyczące braku winy. W takim przypadku strony mogą uniknąć żmudnego postępowania dowodowego (z dokumentów, świadków itd.), które ma finalnie doprowadzić do wykazania zawinienia jednej ze stron. Takie rozwiązanie pozwala uniknąć sytuacji stresogennych na sali rozpraw, wywlekania na światło dzienne nieprzyjemnych doświadczeń małżeńskich.  Przeważnie jeden termin rozprawy wystarcza, aby zakończyć takie postępowanie oraz uzyskać wyrok. Sąd najzwyczajniej nie będzie prowadził postępowania dowodowego w zakresie winy małżonków. Oczywiście nie powoduje to, że Sąd nie będzie analizował sytuacji małżonków. Sąd w ramach postępowania rozwodowego musi ustalić kiedy dokładnie doszło do rozkładu pożycia (kiedy więzi między małżonkami ustały), a także dokona lakonicznego rozpytania w kwestii ewentualnych przyczyn rozkładu. Jednak nie będzie miało to wspływu na treść orzeczenia, tak długo jak obie strony będą podtrzymywały chęć rozwodu bez orzekania o winie.

Skutki

Rozwód bez orzekania o winie jest rozsądnym wyborem dla nieskonfliktowanych małżonków, w szczególności gdy są w stanie porozumieć się w kwestii małoletnich dzieci oraz finansów.

Należy jednak pamiętać, że orzeczenie rozwodu bez orzekania o winie rodzi poważne konsekwencje alimentacyjne.  Byli małżonkowie mogą żądać od siebie wzajemnie alimentów tylko i wyłącznie w jednym przypadku. Chodzi tu sytuację popadnięcia w niedostatek. Pojęcie niedostatku jest rozumiane w doktrynie oraz w orzecznictwie, jako stan, gdy dana osoba nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać i zaspokoić swoich podstawowych potrzeb.  Tak więc jest to znaczne utrudnienie w kwestii dochodzenia alimentów od byłego małżonka, w porównaniu do wyroku z orzeczeniem o wyłącznej winie jednego z małżonków, o czym będę pisał w dalszej części artykułu.

Dodatkowo, o czym warto napisać, wskazany obowiązek alimentacyjny jest limitowany w czasie. Roszczenie alimentacyjne możliwe jest jedynie w okresie 5 lat od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego. Po upłynięciu tego okresu nie jest możliwe dochodzenie alimentów na tej podstawie. Dodatkowo małżonek zobowiązany do wypłacania alimentów może wnosić o ich zniesienie po upływie wskazanego 5-letniego okresu.

 

II Rozwód z ustaleniem, iż żaden z małżonków nie ponosi winy

 

Jest to sytuacja występująca nieczęsto. Mowa tu o przypadkach, gdy w istocie żadnej ze stron nie sposób przypisać odpowiedzialności za rozkład pożycia. Za przykład może tu posłużyć np. choroba psychiczna jednego z małżonków, a więc rzecz na którą nikt nie ma wpływu. Powodem takiego rozwodu może być także bezpłodność jednego z małżonków, a więc także okoliczność niezależna od woli danej osoby. 

Skutki

Rozwód z ustaleniem, iż żaden z małżonków nie ponosi winy rozkładu pożycia rodzi konsekwencje analogiczne do rozwodu bez orzekania o winie. Możliwe jest zatem roszczenie alimentacyjne na jednego z małżonków w sytuacji popadnięcia w niedostatek.  Także w tym przypadku wiążący jest wskazywany już okres 5 lat na dochodzenie alimentów oraz ich pobieranie.

 

III Rozwód z wyłącznej winy jednego z małżonków

 

Z natury rzeczy jest to najtrudniejszy sposób rozwiązania związku małżeńskiego. Naturalnie często zdarzają się sytuację, gdy wina jednego z małżonków jawi się, jako oczywista. Trudno nie zgodzić się, że osoba która zdradziła swojego małżonka, zmaga się z nałogiem, bądź dopuszcza się aktów przemocy jest wyłącznie winna rozkładu pożycia. W takich przypadkach jak najbardziej zasadne i słuszne jest podnoszenie analogicznych okoliczności, celem wykazania przyczynienia się do rozpadu związku. Należy jednak pamiętać przy tym, iż obowiązujące przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego  nie znają pojęcia rozróżnienia stopnia winy współmałżonków. Jaki jest skutek takiej regulacji? Postaram się to przedstawić na prostym przykładzie.

W toku postępowania rozwodowego Sąd ustalił, że małżonek x zdradził małżonka y. Niemniej jednak postępowanie dowodowe wykazało także, że w istocie małżonek y także zaniedbywał swoje podstawowe obowiązki względem x (np. wywoływał kłótnie, ciche dni, bez powodu odmawiał stosunków seksualnych itd.) W takim przypadku przyjmujemy, że małżonek x w znacznie większym i bardziej widocznym stopniu doprowadził do rozkładu więzi – w ok 85 %. Natomiast wina rozkładu pożycia małżonka y to  ok 15 %.

Analizując powyższy przykład na ,,chłopski rozum” wielu czytelników z pewnością wskazałaby małżonka x, jako wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Nic bardziej mylnego. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, Sąd orzekłby, iż wina w rozkładzie pożycia leży po obu stronach. Nawet zawinienie w niewielkim, marginalnym  stopniu jednego z małżonków, może zostać potraktowane jako podstawa orzeczenia z winy obu stron. Wskazuje to, jak ważne w tym zakresie jest odpowiednie wykazanie swoich racji oraz uprawdopodobnienie zupełnej winy drugiego małżonka.

Skutki

Orzeczenie rozwodu z wyłącznej winy jednego z małżonków, tworzy szerokie uprawnienia dla małżonka niewinnego. Uzyskuje on uprawnienie do żądania alimentów, które mają służyć wyrównaniu jego stopu życiowej. Mówiąc najprościej: w przypadku gdy na skutek rozwodu jego standard życia uległ pogorszeniu, dysponuje on uprawnieniem do żądania stosownej kwoty, tytułem wyrównania tego niedoboru. Jest to sytuacja znacznie bardziej korzystna, niż w przypadku wyroku bez orzeczenia o winie, bądź ustalenia braku winy.  Nie pojawia się tu potrzeba wykazywania niedostatku – alimentów może żądać według uznania małżonek uznany za niewinnego rozkładu pożycia. Warto podkreślić, że , Sąd dokonuje w tym zakresie stosownej analizy sytuacji obu stron, aby żądane alimenty były odpowiednie i adekwatne do sytuacji małżonków przed orzeczeniem rozwodu. 

Co niezmiernie istotne, opisane roszczenie alimentacyjne nie jest ograniczone w czasie. Ograniczeniem jest ewentualne zawarcie nowego związku małżeńskiego przez małżonka uprawnionego do alimentów.

 

IV Rozwód z winy obojga małżonków

 

Ma miejsce w  przypadku, gdy Sąd dojdzie do przekonania, iż każda ze stron w jakimś stopniu przyczyniła się do rozpadu związku.

Skutki

W tym przypadku każdy z małżonków może żądać alimentów, ale jedynie w przypadku znajdowania się w niedostatku. Alimenty te mają pozwolić jedynie na zaspokajanie podstawowych potrzeb życiowych.

 

 

Jeżeli zainteresował Cię powyższy artykuł,  polub moją stronę na facebooku. Zależy mi także na Twojej opinii, bądź pytaniach w zakresie opisanego problemu. Zapraszam także do zapoznania się z ofertą Kancelarii.